احمد امیری: نماد و نشانه ها در آیین میترائیسم ایران باستان
است و خنجر نشان از قربانی کردن گاو و ایجاد حیات و برکت. در آن لحظه طوفانی حادث می شود و میترا در پناه درخت انجیر می رود، از میوه اش می خورد و با برگش تن پوشی می سازد و خود را برای پیکاری مقدس آماده می کند این در حالی است که هنوز شر یا بد پا به عرصه وجود نگذاشته است میترا به مبارزه با خورشید می رود او را شکست می دهد و با هم پیمان یاری می بندند و همدیگر را یاری می کنند تا سرانجام رسالت مهر پایان یافته با گردونه خورشید به معراج می رود. رازآمیزترین ماجرای مهر مبارزه با گاو اولین آفریده است.
ایزد مهرگاو را توسط شاخهایش به بند می آورد ولی او می گریزد به غاری پناه می برد. سرانجام خورشید به مهر دستور ذبح گاو را می دهد و هنگامی که گاو دوباره به چراگاه می آید مهر همراه سگ با فرو کردن خنجر در پایین گردن او ، او را می کشند. در این حال از نخاع گاو گندم می روید و از کالبد او گیاهی زمین گیر خارج می شود، از خون او درخت انگور خارج می شود و نوشابه مقدس را به وجود می آورد. اهریمن به کژدم دستور می دهد گاو را سمی کند ولی نمی تواند تا از وقوع معجزه اورمزدی جلوگیری کند زیرا نطفه گاو توسط ماه جمع می شود و در آن کره تطهیر شده به صورت جانوران سودمند بر زمین گسترده می شود. در این حال مهر به ماه می روند و اینگونه، با عمل قربانی، حیات در زمین ایجاد می شود و نخستین زن و مرد در زمین برانگیخته شدند. اهریمن برای مرگ آنها بیماری را ایجاد کرد اما میترا جلوگیری کرد. اهریمن خشکسالی را به وجود آورد ولی میترا با زدن کمانی بر تخته سنگی آب به وجود آورده. هنگامی که طوفانی ایجاد می شود یکی از ایزدان همراه کشتی همه را نجات می دهد و سپس آتش سوزی شکل می گیرد می شود و میترا همه را نجات می دهد. سپس زمان رفتن میترا به نزد پدر فرا می رسد و توسط گردانه خورشید به آسمان عروج می کند.
آیین میترائیسم آیین تمثیل و نماد است. نماد حیوانات: حیوانات دارای منفعت مانند گاو، شیر، سگ، گراز، قو و شاهین، کبوتر، خروس، طاووس، غراب. حیوانات زیانکار مانند مار و کژدمو نماد گیاهان مانند رز، خوشه انگور و انارو نماد و نشانه های چلیپا یا صلیب، دو کلید متقاطع، دلفین، مروارید، صدف و نیلوفر آبی است. نماد غار کنایه از جهان مادی و سقف قوسی آن کنایه از آسمان است. نماد گاو کنایه از زمستان است که با مرگ او حیات ایجاد می شود. میترا خورشید می باشد که فی نفسه کنایه از بهار و تابستان است.
باری به هر جهت این آیین باستانی در غرب تاثیر بسزایی داشته و تا یونان پیروانی را داشته است اما با پیداشت رزتشت این آیین به دست فراموشی سپرده می شود هر چند نماد ها نشانه های آن را در آیین زرتشت و مسیحیت غرب می توان واکاوی و کنکاش نمود.
احمد امیری _مهدی قدیانی
